Saillant detail: in eerdere onderzoeken naar de beweegredenen van ondernemers als het gaat om bedrijfsverkoop, bleek geld niet het hoofdmotief te zijn. Dat stond namelijk pas op de vierde plaats, voorafgegaan door toekomstverwachtingen (derde plaats) en gebrek aan opvolging (tweede plaats). Met stip op één stonden persoonlijke omstandigheden. Waren dit dan sociaal wenselijke antwoorden? In een economisch opgaande trend is deze volgorde logisch, maar tijdens een recessie werkt het dus blijkbaar anders. Zijn harde euro’s dan toch belangrijker dan een goede invulling van de wensen en behoeften van de ondernemer?
Overdracht binnen de familie
Waar zo'n twintig jaar geleden 65 procent van de familiebedrijven werd overgenomen door het nageslacht, is dat nu nog slechts 45 procent. Het spreekt niet meer vanzelf dat kinderen hun ouders opvolgen. Bovendien is het vaak zo hard werken dat de ouders het hun kinderen ook niet toewensen. Of de opvolgers moeten wel héél gedreven zijn. En stel dát de kinderen het willen, dan rijst de vraag of ze ook daadwerkelijk geschikt zijn. Wat het best is voor de familie, is tenslotte niet altijd het best voor het bedrijf.
De waarde van het bedrijf
Een ondernemer kan pas een weloverwogen beslissing nemen over eventueel uitstel van de bedrijfsoverdracht, als hij weet welke waarde het bedrijf vertegenwoordigt. Over waarde en waarderen wordt veel gesproken, door zowel ondernemers als adviseurs. Ondernemers gaan hierbij veelal af op hun eigen gevoel en de bedragen die in hun omgeving worden ‘geroepen’. Adviseurs hanteren uiteenlopende methodieken, die vaak resulteren in verschillende uitkomsten. Het vaststellen van dé waarde is erg lastig en vraagt om tijd, vergaande kennis en een flinke dosis analytisch vermogen. De vastgestelde waarde speelt echter een cruciale rol bij de beslissing over het wel of niet uitstellen van de overdracht. Daarnaast moet een ondernemer zich afvragen wat hij écht wil: de hoofdprijs, invulling van zijn vermogensbehoefte of de mogelijkheid om de huidige levensstijl te handhaven.
Gecombineerde oplossing
Is geld niet het hoofdmotief, maar wil de ondernemer wel stoppen én een reële waarde van de onderneming realiseren? Dan is het zinvol om op zoek te gaan naar opvolging buiten de familie. Want hoe groter de vijver is waarin wordt gevist, hoe meer keus een ondernemer heeft en hoe capabeler de opvolger. Veel bedrijven en kandidaten voor een managementbuy-in (MBI) houden hun oren en ogen momenteel goed open. De interesse om een bedrijf te kopen is namelijk groot. Tegelijkertijd zijn veel ondernemingen op zoek naar een goede oplossing voor bedrijfsoverdracht. Het algemene voordeel van een overname door een strategische partij is dat deze vaak gemakkelijker over geld kan beschikken dan een MBI-kandidaat. Een nadeel dat veelal als blokkade voor overdracht wordt opgeworpen, is echter dat de zorgvuldig opgebouwde identiteit van de onderneming, en van de verkopende ondernemer, verdwijnt. Bij een MBI-kandidaat is dit risico aanzienlijk kleiner omdat dan juist waarde wordt ontleend aan de identiteit van het bedrijf.
Managementbuy-in
Omdat het voor een MBI-kandidaat vaak lastiger is om een overname te financieren, kan een gefaseerde overdracht een prima oplossing zijn. Daarbij is het zinvol om vooraf een vaste rekenformule te bepalen voor de waarde van de aandelenpakketten die op een later moment worden verkocht. Een ander alternatief is werken met zogenaamde ‘cumprefs’, waarbij een van tevoren vastgesteld gedeelte van de winst het eerst toekomt aan de verkoper. Dit biedt de verkoper extra zekerheid over de realisatie van de waarde. Daarna kunnen de aandelen weer worden teruggegeven aan de koper.
