De aankoop van een bedrijf vereist financiering. De transactie wordt doorgaans gerealiseerd via een combinatie van kapitaalbronnen, bekend als stapelfinanciering. Een succesvolle verwerving begint met een grondige interne analyse en een duidelijk plan voordat contact wordt gezocht met kapitaalverstrekkers.
De structuur van de overnamefinanciering start bij het vaststellen van de totale behoefte: de koopsom, de transactiekosten (zoals advies- en notariskosten) en het benodigde werkkapitaal voor de periode direct na de overname. De basis is de eigen inbreng van de koper. Geldverstrekkers verwachten een risicodragende inbreng. In het MKB wordt vaak een eigen aandeel van circa 20% van de overnamesom verwacht. Dit kan bestaan uit privémiddelen, het aanwenden van overwaarde in privé-vastgoed of kapitaal via het informele circuit (familie/vrienden). Het resterende deel wordt ingevuld met vreemd vermogen. De bancaire lening is de meest voorkomende vorm. Banken stellen eisen en richten zich op de toekomstige kasstroom van de onderneming om te beoordelen of de schuldbediening (rente en aflossing) geborgd is.
Omdat een overname vaak de aankoop van goodwill (niet-materiële waarde) omvat, vereisen banken aanvullende zekerheden, zoals een persoonlijke borgstelling van de koper. Een strategisch middel is de achtergestelde lening verstrekt door de verkoper (vendor loan). De verkoper financiert een deel van de koopsom. Dit signaal van vertrouwen in de onderneming verbetert de financieringspositie bij externe partijen, aangezien de achtergestelde lening vaak meetelt als een versterking van het eigen vermogen op de balans (solvabiliteit).Aanvullende bronnen zijn alternatieve financiers (zoals crowdfunding en MKB-fondsen) en overheidsregelingen zoals de Borgstelling MKB-Kredieten (BMKB), die het risico voor de bank verkleint.
Risico- en aandachtspunten voor financiers
De verkrijging van financiering vereist een uitgebreide voorbereiding en heldere documentatie. Een gedetailleerd ondernemings- en investeringsplan vormt de basis van de kredietbeoordeling.
De financier zal de kasstroom grondig toetsen. Er wordt gecontroleerd of de geprojecteerde kasstroom de aflossingsverplichtingen kan dragen, inclusief een marge voor onvoorziene omstandigheden, naast de noodzakelijke privéopnames van de nieuwe eigenaar en toekomstige investeringen.
De koper moet de financiële voorwaarden en structuur scherp analyseren. Dit betekent het vergelijken van de totale kosten van aanbiedingen (rente, provisies en kosten) en het beoordelen van de looptijd en het aflosschema. Deze moeten overeenkomen met de economische levensduur van de investering en de verwachte kasstroom.
De inzet van zekerheden is een standaard vereiste. Naast de persoonlijke borgstelling kan de financier een pandrecht vestigen op activa (inventaris, debiteuren). Het is van belang duidelijk te hebben welke bezittingen als onderpand dienen en welk privé-risico hiermee verbonden is.
Voordat het formele financieringstraject wordt gestart, kan het helpen dat de koper de volgende vragen helder beantwoordt:
- Wat is de totale kapitaalbehoefte? (Koopsom + transactiekosten + werkkapitaal).
- Welk bedrag kan als eigen vermogen worden ingebracht? Hieruit volgt de omvang van de benodigde externe financiering.
- Hoe verhoudt de financiering van materiële activa zich tot de financiering van goodwill? Dit is van invloed op de risicobeoordeling.
- Wat is de gewenste en haalbare looptijd voor de aflossing? Het aflosschema moet de liquiditeit niet onder druk zetten en moet realistisch zijn ten opzichte van de verwachte kasstromen.
- Kan de operationele cashflow de schuldverplichtingen nakomen, inclusief een buffer bij tegenvallers? Een financiële stresstest is noodzakelijk.
- Hoe beïnvloedt de aflossingsdruk de financiële ruimte voor privé-opnames? De onderneming moet de lening kunnen dragen én een reële privé-voorziening mogelijk maken.
- Welke actuele financiële documenten (jaarverslagen, prognoses) zijn direct beschikbaar ter onderbouwing? Een complete administratie versnelt de kredietbeoordeling.