Voorbereiding

De ondernemer is vaak het gezicht van het bedrijf. Vooral in kleinere ondernemingen. Om de onderneming klaar te maken voor de overdracht, moet je misschien veranderingen aanbrengen. Een aanlooptijd van 5 jaar is raadzaam. Vooral in situaties waarin de structuur moet worden aangepast. In de praktijk is dit meestal niet haalbaar. Heb je minder dan 5 jaar tijd, stel dan prioriteiten. Hieronder vindt je een overzicht van belangrijke aandachtspunten.

De rechtsvorm veranderen

Het kan fiscaal interessant zijn om je 'inkomstenbelastingrechtsvorm' om te zetten. Dat betekent dat je je eenmanszaak of vennootschap onder firma omzet in een besloten vennootschap (werkmaatschappij). Als je naast uw BV nog een extra, besloten vennootschap (holding) opricht, kun je bij verkoop van de onderneming de verkoopwinst doorsluizen naar de holding. Je hoeft dan op dat moment niet af te rekenen met rekenen met de Belastingdienst. Deze eist wel dat deze constructie minimaal 3 jaar bestaat.

Het management

Als de bedrijfsgrootte het toelaat, is het verstandig dat de onderneming niet te veel afhankelijk is van jij als persoon. Daarom is het van belang dat:

  • Anderen in het bedrijf, naast je en je eventuele zakenpartner, zelfstandig kunnen werken en (management)beslissingen kunnen nemen;
  • Jouw persoonlijke stijl van leidinggeven niet te diep in de onderneming is ingesleten, bijvoorbeeld omdat je lang zelf de beslissingen heeft genomen en je zakelijke netwerk is verweven met je vriendenkring;
  • De bedrijfsoverdracht niet in een conflict verzandt door tegenstellingen in managementvisies tussen de 'oude' en 'nieuwe' managers.

De organisatie

Een bedrijf met een open ondernemingscultuur is makkelijker te verkopen. Is dit voor uw bedrijf het geval? Kijk je eens naar de volgende aandachtspunten:

  • Moeten er functies worden opgeheven, toegevoegd of opnieuw worden ingedeeld; zijn er personele veranderingen nodig;
  • Moet er een opleidingsprogramma worden opgesteld en gevolgd;
  • Moet de administratie of het managementinformatiesysteem opnieuw worden ingericht.

Het overdrachtsplan

Laat een kritische analyse op de onderneming los en stel een strategisch plan van aanpak op voor de bedrijfsoverdracht, zodat je precies weet wat je te koop aanbiedt en in welke richting je een koper moet zoeken. Het overdrachtsplan bestaat in ieder geval uit:

  • De sterktes en zwaktes van het bedrijf en de kansen en bedreigingen van de markt;
  • De doelstellingen van het bedrijf en van jij als eigenaar;
  • Maatregelen om de doelstellingen te realiseren;
  • De winstverwachting voor de lange termijn.

Wees kritisch bij het opstellen van een strategisch plan en maak het niet vrijblijvend. Voeg aan elk onderdeel van het plan een tijdselement toe. Het moet duidelijk zijn wanneer je welke stap moet zetten en wanneer je zaken moet regelen.

Geef ondernemers een beeld van uw bedrijf

Voor de verkoop van een onderneming kun je een profielschets en een verkoopmemorandum maken. Met een profielschets van het bedrijf kun je potentiële kopers in grote lijnen een beeld geven van uw bedrijf. Uit concurrentieoverwegingen blijft de informatie in de profielschets vaak beperkt. Zo wordt de naam van de onderneming bijvoorbeeld niet vermeld. Als een koper door de profielschets meer wil over je bedrijf, kunje hem het verkoopmemorandum geven. Het verkoopmemorandum is een uitbreiding van de informatie die in het profielschets staat. Bij het maken van het verkoopmemorandum kun je een beroep doen op een adviseur die gespecialiseerd is in de verkoop van ondernemingen en weet waar potentiële kopers interesse in hebben. In sommige gevallen zal de verkoopadviseur eerst een intakegesprek organiseren om te peilen of de kandidaat-koper werkelijk geïnteresseerd is.

Inkomsten na verkoop

Voordat je je onderneming verkoopt, stel je vast hoeveel inkomen je later nodig hebt. Je doet er verstandig aan om je hierbij te laten begeleiden door gekwalificeerde adviseurs.

Middelen van bestaan

Je inkomen kan uit verschillende bronnen bestaan:

  • Pensioen (van de B.V., het pensioenfonds of de verzekeringsmaatschappij);
  • Lijfrente-uitkeringen (van de B.V., de opvolger of de verzekeringsmaatschappij);
  • Winstrecht uitkeringen (van de B.V. of de opvolger);
  • Huur van onroerende zaken (aan de B.V., de opvolger of derden);
  • Dividend op aandelen (eigen B.V. of beursaandelen);
  • Rente op obligaties (eigen B.V. of beursgenoteerd);
  • Rente op spaartegoeden;
  • Andere inkomsten, zoals adviseursbeloning.

Vermogen

Je kunt je inkomen uit deze bronnen aanpassen door jouw vermogensbestanddelen anders te gebruiken. Ook kun je de ingangsdatum van pensioen-, lijfrente- en winstuitkeringen eerder of juist later laten ingaan. Als je je onderneming hebt beëindigd en je maakt de balans op, dan bestaat je vermogen bijvoorbeeld uit:

  • Beleggingen (aandelen in eigen B.V., aandelen in beursvennootschappen, obligaties);
  • Onroerend goed, zoals de eigen woning of bedrijfspanden;
  • Spaargelden;
  • Overige vermogensbestanddelen.

Dit vermogen kun je gebruiken om het gat op te vullen tussen inkomsten uit pensioenen en lijfrenten, en uitgaven. Naast het rendement uit het vermogen, kun je er ook voor kiezen het vermogen aan te spreken.

Onverwachte overdracht

Een onderneming kan plotseling in de alarmfase belanden door het overlijden of arbeidsongeschikt raken van de directeur-eigenaar van een bedrijf. Als je niets hebt geregeld, kan de onderneming stuurloos worden. Er ontstaat dan onrust onder medewerkers, familie, klanten, leveranciers en banken. De fiscale claims zijn onnodig hoog en er worden veel kosten gemaakt om de boel draaiende te houden. Hierdoor kan een bloeiend bedrijf plotseling op een faillissement afstevenen. Of tegen een spotprijs worden verkocht aan de eerste, maar vaak niet de beste koper.

Gevolgen

De gevolgen voor een eenmanszaak, VOF, of maatschap zijn vaak ingewikkelder dan bij een BV, omdat privé- en zakelijk vermogen verweven zijn. Men erft bij een eenmanszaak, VOF of maatschap zowel het bedrijf als de zeggenschap, terwijl in een BV alleen de aandelen naar de erven overgaan. De directe leiding komt dan in handen van een derde. Dit is echter geen vuistregel. Bij een BV kan de dagelijkse leiding ook op een andere manier worden geregeld, naar eigen inzicht.