Fiscale gevolgen bij familieopvolging
Bij familieopvolging speelt de belastingclaim op de winst een belangrijke rol spelen. Met name de stakingsaftrek, doorschuiffaciliteit en extra aftrek lijfrentepremies kunnen de stakingswinst voor de persoonlijke ondernemer afromen. Is de onderneming een BV, dan spelen andere facetten een rol.
Stakingsaftrek
Als de ondernemer de onderneming staakt, kan de stakingsaftrek in mindering brengen op de winst die hij heeft behaald bij het staken van de onderneming. De stakingsafrek geldt per ondernemer (once in a life time) voor één of meer ondernemingen die de ondernemer geheel staakt. Als de ondernemer de onderneming heeft gekregen door middel van de zogenoemde geruisloze doorschuiving in de familiesfeer (overname tot en met 2001) of als medeondernemer of werknemer (overname vanaf 2001), geldt als voorwaarde dat hij de onderneming langer dan 3 jaar als ondernemer voor zijn rekening moet hebben gedreven. Als de ondernemer vóór 1 januari 2001 al ondernemer was van een onderneming die in de periode 2001 tot en met 2005 wordt gestaakt, kan hij in aanmerking komen voor een verhoogde stakingsaftrek.
Doorschuifregelingen
Een doorschuifregeling wil zeggen dat degene die de onderneming overdraagt niet met de fiscus hoeft af te rekenen. De fiscale claim op de stakingswinst wordt doorgeschoven naar de toekomst . Doorschuiven komt niet neer op een belasting afstel maar op belasting uitstel. De ondernemer kan zijn onderneming of een zelfstandig deel daarvan op verzoek geruisloos doorschuiven naar zijn partner of de aangewezen familieleden, en sinds 2001 ook naar een derde (al dan niet familie). In alle gevallen moet de voortzetter van de onderneming wel al minimaal 36 maanden mede-ondernemer of werknemer zijn. De opvolger moet dus in de 3 jaar voorafgaande aan de overdracht met de ondernemer in een samenwerkingsverband zijn opgenomen of 3 jaar als werknemer werkzaam zijn geweest in het over te nemen bedrijf.
Lijfrentevrijstelling
De lijfrentevrijstelling houdt voor de stakende ondernemer een mogelijkheid in om de belasting over de stakingswinst tot een bepaald maximum bedrag naar voren te schuiven, als hij een lijfrente koopt bij een verzekeringsmaatschappij.
Schenkingsrecht
Als bij de overdracht van het bedrijf de verkoopprijs op een lager bedrag wordt vastgesteld dan de door derden te betalen prijs, wordt er in principe een schenking geconstateerd. Het gevolg is dat de koper schenkingsrechten verschuldigd is. Vanuit de wet zijn er twee maatregelen opgenomen als faciliteit.
- De verruimde uitstelfaciliteit: het aan de verkrijging toe te rekenen bedrag aan schenkingsrecht mag maximaal in tien jaarlijkse termijnen worden voldaan zonder dat daarover invorderingsrente hoeft te worden betaald. Voorwaarde is wel dat de onderneming rechtstreeks wordt voortgezet en dat er voldoende privévermogen wordt gekregen om de verschuldigde belasting te betalen.
- Gedeeltelijke kwijtscheldingsfaciliteit: deze faciliteit is mogelijk als de onderneming gedurende minimaal vijf jaar (en bij schenking tenminste tien jaar) rechtstreeks wordt voortgezet, of als de aandelen, winstbewijzen of koopopties minimaal vijf jaar (en bij schenking tien jaar) worden behouden .
Bedrijfsfusieregeling
Voor ondernemingen met BV als rechtsvorm kan de ondernemer aandelen in de BV verkopen. Als de opvolger de aandelen in de BV niet kan financieren, komt in bepaalde gevallen de bedrijfsfusieregeling van pas. Deze regeling geldt overigens voor alle bedrijven. De stakende ondernemer moet dan de volgende maatregelen nemen:
- hij brengt alle activa en passiva tegen de werkelijke waarde in een werk-BV. Hij hoeft nu niet meer met de fiscus af te rekenen over de 'verplaatste' meerwaarde;
- als tegenprestatie krijgt hij van de werk-BV cumulatief preferente aandelen. Daarover ontvangt hij jaarlijks 7% dividend. De overdrager deelt nu niet meer in de overige winst. In feite moet het verstrekken van de cumulatief preferente aandelen worden beschouwd als een geldlening;
- daarna geeft de Werk-BV gewone, winstdelende aandelen uit aan de opvolger. De emissiekoers is nominaal, omdat de nominale waarde van de nieuwe aandelen gelijk is aan de werkelijke waarde.