Bedrijfsovername

Elke zelfstandige ondernemer krijgt er op een dag mee te maken: bedrijfsovername. In veel gevallen kan dit zeer soepel verlopen. Het bedrijf komt via de bedrijfsovername in handen van de kinderen, of heeft tegen de tijd dat de eenmanszaak of VOF omgezet zijn in een BV meerdere aandeelhouders gekregen waardoor het bedrijf een langere toekomst voor de boeg heeft dan de ondernemer zelf. Als dit niet het geval is en het bedrijf overgedragen moet worden aan een andere derde komt er soms veel meer bij kijken. Veel ondernemers bedenken pas laat wat ze willen en hoe de bedrijfsovername eruit moet zien. Welke dingen moet elke ondernemer weten over bedrijfsovername? Voor de een is de overname van zijn bedrijf dat hij met eigen handen heeft opgebouwd als het loslaten van een kind dat op eigen benen moet gaan staan. Voor een ander is het niet meer dan een prima oudedagsvoorziening. Met elkaar hebben ze gemeen dat er heel wat moet gebeuren voor het zover is. Een geslaagde bedrijfsovername valt of staat met een goede voorbereiding die wel vijf tot zeven jaar kan duren; van uw onderneming verkoopklaar maken tot een geschikte koper vinden, het onderhandelen over de verkoopprijs en het afronden van de overdracht. En dan zijn er nog talloze keuzes te maken.

Bedrijfsovername is bepaald geen gemakkelijk thema

Vaak wordt de kwestie van opvolging of verkoop van de eigen onderneming -opgebouwd door hard werken en veel opoffering- vooruitgeschoven en belangrijke beslissingen hierover worden uitgesteld. Dat is ook begrijpelijk omdat de financiële en fiscale gevolgen voor de gemiddelde ondernemer moeilijk te overzien zijn. Daarbij komt dat in de praktijk psychologische en sociale aspecten ook een grote rol spelen bij een bedrijfsovername. Dat geldt vooral als de zaak binnen de familie blijft. De opvolgers -één of meerdere kinderen- zijn immers vaak al bekend. Emoties en subjectiviteit kunnen een succesvolle opvolging dan behoorlijk in de weg staan. Bij de verkoop van de zaak aan derden is het doorgaans gemakkelijker om een objectievere houding aan te nemen. Toch geldt voor zowel opvolging door kinderen als voor verkoop aan derden dat een goede communicatie en de bereidheid om zaken open en helder te bespreken absolute voorwaarden zijn voor succes. Daarbij is het zeer raadzaam om tijdig een deskundig en onafhankelijk adviseur te betrekken bij het hele proces van opvolging en verkoop. Zo verkleint u de kans dat uw opvolging door onzorgvuldige planning en voorbereiding mislukt.

Bedrijfsovername: Een proces van jaren

Rome is niet op één dag gebouwd, en dat zal ook zeker voor de onderneming gelden. Ook het 'afbouwen' is een kwestie van lange adem. Opvolging en verkoop is in zijn optimale opzet een zorgvuldig voorbereid proces dat jaren in beslag kan nemen. Natuurlijk is er niet één successcenario te geven: elk bedrijf en elke ondernemer heeft zijn eigen unieke geschiedenis en ontwikkeling doorgemaakt.

Beginnen met het in kaart brengen van de eigen wensen

De eerste stap in het bedrijfsovername traject is het inwinnen van informatie. U kunt hierbij denken aan informatie over een bedrijfsovername. Gebruik maken van een adviseur is zeker aan te raden. Voor vele verkopers is een overname van het bedrijf iets waarmee ze nog niet eerder te maken hebben gehad. Als ondernemer bent u gewend om bijna alles zelf te doen. Helaas is het vaak zo dat wij zien dat verkopers die het gehele proces zelf willen doen uiteindelijk geen opvolger vinden, of een voor hen onaantrekkelijke deal hebben gesloten. Laat u dus goed voorlichten over dit proces. Niet alleen informatie over de te volgen stappen bij een bedrijfsovername is van belangrijk. Het inwinnen van informatie over de markt waarin u actief bent is even zo belangrijk.

• Zijn er op dit moment bijzonderheden in deze markt?
• Staan er op dit moment vergelijkbare bedrijven als de uwe te koop?
• Is het juist een markt waar veel kopers op overnamepad zijn?

De antwoorden op deze vragen kunnen u doen besluiten om het overnametraject in te gaan, of om nog een tijdje te wachten.

Aandachtspunten en overwegingen

Het verkopen van uw onderneming is een belangrijke beslissing. De stap daartoe dient weloverwogen en doordacht op basis van een goede voorbereiding te gebeuren. In alle situaties dient vooraf, zo mogelijk reeds drie tot vijf jaar eerder, over belangrijke vraagstukken te worden nagedacht, zoals:

1. Waarom wilt u uw bedrijf ter overname aanbieden?
2. Waarvoor wilt u uw bedrijf ter overname aanbieden?
3. Vormt uw bedrijf voor potentiële kopers een interessant aanbod?
4. Wie zou de beste koper kunnen zijn en/of waar zou die gevonden kunnen worden?
5. Wordt het een management-buy-out, management-buy-in of een strategische koper?
6. Is de huidige juridische ondernemingsvorm, eenmanszaak, VOF of BV geschikt bij verkoop?
7. Wat zou de meest gunstige prijs en bijbehorende condities kunnen zijn?
8. Wat blijft er voor u over na afrekening met Belastingdienst?
9. Welke situatie ontstaat er voor u en eventuele mede-eigenaren na verkoop?
10. Blijft u nog aansprakelijk voor verplichtingen van het bedrijf en zo ja, hoe lang nog?
11. Hoe gaat u uw vrije tijd invullen, indien verkoop ook stoppen met werken voor u betekent?

Deze en nog vele andere vraagstukken dienen te worden geïnventariseerd en op hun gevolgen te worden beoordeeld. Soms is het vinden van die antwoorden lang niet eenvoudig; het is daarom verstandig om samen met een ervaren deskundige op het gebied van bedrijfsovernames alle samenhangende aspecten inzichtelijk te maken. Na zo’n inventarisatie zult u dan weloverwogen en gefundeerd de juiste beslissing kunnen nemen: namelijk het wel of niet verkopen van uw onderneming.

Goede voorbereiding is het halve werk

Ervaring heeft geleerd dat een zorgvuldig uitgevoerde voorbereiding essentieel is voor succes. Deze voorbereiding is omvangrijk en lastig. Ook blijken de emotionele aspecten, die meestal met de verkoop van de eigen onderneming gepaard gaan, veelal te worden onderschat. Elke onderneming is een individuele en feitelijk abstracte organisatie, die slechts beperkt vergelijkbaar is met soortgelijke bedrijven, zelfs met branchegenoten.

Het bedrijfsovername proces: van begin tot eind

De bedrijfsovername van uw onderneming is een proces, dat in enkele achtereenvolgende fasen verloopt. Elke zaak en ook uw bedrijf is echter anders en aan de hand van de voor u geldende omstandigheden worden in samenwerking met een adviseur de algemene stappen in maatwerk omgezet. Enkele algemene fasen van een bedrijfsovername zijn:

1. Persoonlijke doelen afwegen
2. Inventarisatie van relevante informatie
3. Waarde van de onderneming bepalen
4. Gewenste datum van overname en manier van overname bepalen
5. Een profiel opstellen van de gewenste koper
6. Kansen, belemmeringen en bedreigingen in kaart brengen
7. Zoek-, selectie- en onderhandelingsstrategie in kaart brengen
8. Concreet zoeken en selecteren van kandidaat-kopers
9. Kennismaking en analyse van geïnteresseerde kopers
10. Onderhandelings- en afrondingsfase
11. Nazorg en evaluatie